Interview with Aslan İsmayılov English translation, part 1 - Aslan İsmayılov ilə müsahibə ingilis tərcüməsi, 1ci hissə

This interview with Aslan İsmayılov is from the opposition newspaper Azadlıq.  It was published last month and contains some very provocative opinions on the state of Azerbaijani society following the suppression of peaceful protests on April 2 earlier this year and the harsh prison sentences passed down on participants.  I will publish the second half of the interview as soon as possible.  As always, portions highlighted in blue are uncertain.

Azərbaycan cəmiyyəti qaynayır Tanınmış vəkillə gündəmi silkələyəcək müsahibə Aslan İsmayılov: «Təcili olaraq növbədənkənar parlament seçkilərinə gedilməlidir» "Elə bilirlər ki, bu cür zorakı üsullarla hakimiyyəti saxlamaq mümkündür. Anlamırlar ki, əksinə, bu yolla hakimiyyəti uçuruma aparırlar" Oktyabrın 6-da tanınmış vəkil Aslan Ismayılovun səhhətində ciddi problem yaranmışdı. Ağır vəziyyətdə Mərkəzi Klinik Xəstəxanaya aparılan vəkil dərhal reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmişdi. Bəlli olmuşdu ki, Aslan Ismayılovun səhhətində kritik ağırlaşmanın baş verməsi təzyiqinin yüksək olması və ürəyindəki ağrılar üzündəndir. Ona görə də vəkillə müsahibəyə onun səhhəti barədə sualla başladıq. Azərbaycan hakimiyyəti gənclikdən qorxur - Aslan müəllim, ötən həftə səhhətinizdə ciddi problem yaranmışdı. Indi necəsiniz?   - Allaha şükür səhhətim qaydasındadır. Mən də insanam, xəstələnə bilərəm. Lakin bu məsələ barədə mətbuata heç bir məlumat verməmişəm. Sadəcə məni təcili tibbi yardımla xəstəxanaya aparanda kimlərsə görüb və bu məsələ mətbuata çıxıb. - Ictimai Palatanın 2 aprel aksiyasında həbs edilənlərlə bağlı məhkəmə prosesləri yekunlaşdı. Həm gənclər, həm də funksionerlər barədə çıxarılan hökmləri necə qiymətləndirirsiniz?    - Mən bu məhkəmə proseslərini nəinki mətbuatdan izləmişəm, hətta gənclərlə bağlı proseslərdə şəxsən iştirak etmişəm. Fikrimcə, xüsusilə, gənclərə qarşı bu sayaq münasibət  Azərbaycan hakimiyyətinin və hər bir azərbaycanlının  faciəsidir. Çünki həmişə ölkəni inkişafa doğru aparan gənclər olub. Hətta gənclərin səhv etmə haqqı da var. Gənclərin həbsi, onlar barədə çıxarılan hökmlər göstərir ki, Azərbaycan hakimiyyəti gənclikdən qorxur. Iqtidar gəncləri zorakı yollarla susdurmağa çalışır, pavlik morozovlar yetişdirmək istəyir və yetişdirir. Amma düşünürəm ki, Azərbaycanı irəli aparanlar məhz bu gün həbsdə olan gənclərdir. Cabbar Savalanlı, Bəxtiyar Hacıyev, Elnur Məcidli, Adnan Hacızadə, Emin Milli və Azərbaycan hakimiyyətinin qəzəbinə tuş gələn digər gənclər ölkəmizin gələcəyidir. Əslində hakimiyyət bu gənclərlə amansız davranmaqla özünə qəbir qazanlar yetişdirir. Mən istəyirəm ki, Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyi qansız-qadasız baş tutsun. Lakin hakimiyyət bu cür yanaşmaları ilə həmin gənclərə və narazı olan digər təbəqələrə şans qoymur. Axı o gənclər də insandır. Onlar azad ölkədə yaşamaq, Rusiyada həyatı bahasına ailəsinə pul göndərmək istəmədiyi, Azərbaycanda ikinci dərəcəli adam sayıldığına görə etiraz edib. Və buna görə də həbsə atılıblar. Bu, əsl faciədir. Əgər məhkəmələrə qədər gənclər hakimiyyət dəyişikliyi məsələsində liberal xətt tutmuşdularsa, məncə, artıq onların düşüncəsi dəyişib. Artıq onlar çıxış yolu kimi zorakılığı seçə bilərlər. Təsir əks-təsirə bərabərdir. Bu zaman baş verənlərə görə yenə də hakimiyyət məsuliyyət daşıyacaq. Bu mənim bir vətəndaş olaraq mövqeyimdir. Hakimiyyətdə çoxlu sayda Danabaş kəndinin Xudayar bəyləri var - Bəs bir hüquqşünas kimi necə düşünürsünüz, 2 apreldə həbs edilən gənclərin, partiya funksionerlərinin əməlində cinayət tərkibi var idimi? - Ataların yaxşı bir sözü var: Görünən dağa nə bələdçi?! Bu hadisələr mənim ofisimin yaxınlığında baş verib. Mən də bu hadisələrin hər birində iştirak etmişəm. Onların heç birində aksiya iştirakçılarının zorakılıq etdiyini görməmişəm. Onlar yalnız “Azadlıq” hayqırıblar. Burada hansı cinayətdən söhbət gedə bilər?! Sadəcə mənə elə gəlir ki, bununla hakimiyyət çıxış yolu axtarmaq istəyir. Lakin vəziyyətdən çıxmaq üçün yanlış xətt tutub. Bu gün hakimiyyətdə çoxlu sayda Danabaş kəndinin Xudayar bəyləri var. Keçmişində heç kim olub, bu gün vəzifəyə yiyələnənlərdən söhbət gedir. Onlar elə bilirlər ki, bu cür zorakı üsullarla hakimiyyəti saxlamaq mümkündür. Anlamırlar ki, əksinə, bu yolla hakimiyyəti uçuruma aparırlar. Başa düşmək lazımdır ki, zorakı üsullarla insanları etiraz etməkdən, aksiyalardan çəkindirmək olmaz. Samovarın balaca qapağı var, qaynayanda həmin qapağı açırıq ki, buxar çıxsın, yoxsa aşıb-daşar. Bu gün Azərbaycan cəmiyyəti də qaynayır. Əgər cəmiyyət vaxtaşırı aksiyalar keçirməsə və onların tələbləri yerinə yetirilməsə, bu, sosial partlayışa səbəb ola bilər. Bundan sonra mitinqlərə daha çox gənc çıxacaq. - Belə fikirlər var ki, hakimiyyət repressiyaları şiddətləndirməklə cəmiyyətdə qorxu xofunu gücləndirmək istəyir... - Hakimiyyət belə düşünür. Amma bunun əksi baş verir. Mən gənclərin çıxışını oxudum. Sosialist dövründə Georgi Dimitreev adlı bir bolqar var idi. O, həbs ediləndə bir çıxış etmişdi. Həmin çıxışı bütün sovet ölkələrində hamı dinləyirdi və deyirdi ki, necə mərdanə çıxış edib. Fikrimcə, 2 aprel mitinqinə görə həbs edilən gənclərin hər birinin çıxışı Georgi Dimitreevin çıxışı qədər populyar olacaq.  Onlar cəsarətli çıxışları ilə başqalarında olan qorxu xofunu aradan qaldırdılar. Bundan sonra mitinqlərə daha çox gənc çıxacaq. Bu məsələdə yeganə təəssüfləndiyim şey məhkəmələrə etiraz edənlərin az olmasıdır. Cəmiyyət bu məhkəmələrə ciddi diqqət yetirməli, Azərbaycan gəncliyi həmin proseslərdə iştirak etməli idi. Amma təəssüf ki, gənclər bu gün daha çox Röyanın, Faiqin konsertinə gedirlər...

Azerbaijani Society is Boiling An agenda-shaking interview with a noted lawyer Aslan Ismayilov: “Urgency must be brought to the extraordinary parliamentary elections” “They know very well that it is possible to preserve the regime with these kind of violent methods. They don’t realize that, on the contrary, they are taking the regime to the brink with this path.” On October 6, a serious health problem emerged for the noted lawyer, Aslan Ismayilov. The lawyer was taken in critical condition to the Central Clinical Hospital and was immediately placed in the intensive care unit. It was clear that the critical deterioration of Aslan Ismayilov’s health was due to high blood pressure and heart pains. Because of this we began the interview with questions about his health.   The Azerbaijani regime fears the youth - Mr. Ismayilov, last week you had serious health problems. How are you now? - Thank God, my health is back to normal. I’m also a human being, I can get sick. But I haven’t given any announcement about this. Some people saw me when I was being taken to the hospital by the emergency medical service and this information got out. - The court proceedings for the people arrested at the April 2 Public Chamber action have concluded. How do you assess the sentences given for both the youth and the functionaries? - I have followed these court proceedings not only through the media, I have personally participated in the proceedings connected with these young people. In my opinion, this method of dealing with the youth is a tragedy for the Azerbaijani authorities and for every Azerbaijani. Because these young people have always been truly developing the country. Even young people have a right to make mistakes. By incarcerating young people, these sentences show that the Azerbaijani regime fears the youth. The ruling party is attempting to silence the youth by using violent means; it wants to raise Pavlik Morozovs and it is raising them. But I think that the people moving Azerbaijan forward are exactly those young people in prison today. Cabbar Savalanlı, Bəxtiyar Hacıyev, Elnur Məcidli, Adnan Hacızadə, Emin Milli, and other young people incurring the wrath of the Azerbaijani regime are the future of our country. Actually, by dealing with these young people so mercilessly, the regime is digging its own grave. I want a regime change in Azerbaijan to occur without bloodshed or turmoil. But the regime, with this kind of approach, doesn’t give a chance to these same young people and to other disaffected groups. After all, those youths are human beings too. They were protesting to live in a free country, to not have to spend their lives in Russia sending money to their families, to not be considered second-class people in Azerbaijan. And for this they were thrown in prison. This is a real tragedy. If the young people taken to court thought they could change the government by taking a liberal line I think they have already changed their thinking. They could choose violence as the way out. Action and reaction are equal. Because of what happened this time the regime is going to once again bear the responsibility. This is my stance as a citizen.  There are a large number of Xudayar lords of Danabaş village in the government - As a jurist do you think there is a criminal content in the proceeding of the young people and party functionaries arrested on April 2? - There is a good proverb: Who needs a guide to a mountain they already know?! These events occurred near my office. I also participated in each of these events. I did not see violence perpetrated by the participants in any of these actions. They were only shouting “Freedom.” What crime could they be talking about?! It simply seems to me that the authorities are trying to find a way out with this. But to get out of this situation they have gone a misguided route. Today in the regime there are a great number of “Danabaş Xudayar lords.” In the past they were no one, today they talk about owning their positions. They know very well that it is possible to preserve the regime with these kind of violent methods. They don’t realize that, on the contrary, they are taking the regime to the brink with this path. It needs to be understood that the people will not be deterred from protesting by violent methods. The samovar has a small valve and when it is boiling we open this valve so that steam can get out otherwise it will burst. Today Azerbaijani society is also boiling. If society does not periodically conduct actions and its requests are not fulfilled, this could be the cause of a social explosion.  After this many more young people will come out to demonstrations. - There are thoughts that, the government by intensifying these repressive acts wants to strengthen fear and dread in society… - The government does think like this. But the opposite is happening. I have read the speeches of the youth. In the socialist period there was a Bulgarian named Georgi Dimitreev. When he was being arrested he made a speech. Everyone in every Soviet country was listening to this speech and was saying, how openly he spoke. In my opinion, every one of the speeches of the youth arrested because of the April 2 protests is going to be as well known as Georgi Dimitreev’s speech. With their courageous speeches they removed the fear and dread in others. After this more young people are going to come out to the protests. The only thing that I regret is that there were few people protesting the courts. Society must pay serious attention to these courts, Azerbaijani youth must participate in this process. But unfortunately, young people today go the concerts of Röya and Faiq much more…

Əliqələmli müsəlman ziyalıları haqqında bir neçə söz translation - A Few Words on the Belletristic Muslim Intelligentsia tərcüməsi

Nariman Narimanov was one of the most important turn-of-the-century intellectuals in Azerbaijan. He helped to establish Hümmət, the Transcaucasian Muslim branch of the Russian Social Democratic Labor Party and went on to be one of the first leaders of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic. He was a prolific writer, translating Russian masterpieces into Azerbaijani and writing a number of plays, novels, and short stories. His interest in theater reflects his socialist politics in that he could reach a mass audience composed largely of illiterate Azerbaijani workers and peasants.  

The article translated below appeared in the Baku newspaper, Kaspii, in 1896. I imagine that it was published originally in Russian and translated sometime later into Azerbaijani. This text is drawn from the 2004 edition of the Selected Works of Nariman Narimanov, which is conveniently available in its entirety as a free .pdf at the website of the National Library of Azerbaijan. As far as I know this is the first time this article has been translated into English. Sections that I am uncertain about are highlighted in blue.

ƏLİQƏLƏMLİ MÜSƏLMAN ZİYALILARI HAQQINDA BİR NEÇƏ SÖZ Axır zamanlar, Zaqafqaziyanın oxumuş müsəlmanlarından bəziləri rus qəzetlərində öz məqalələrini dərc etdirirlər. Bir tərəfdən bu, əlbəttə, sevincli bir hadisədir, çünki, görünür, müsəlmanlar yavaş-yavaş mətbuat işçiləri ilə maraqlanmağa başlayırlar. O biri tərəfdən isə bu hadisə çox kədərlidir ki, onlar mətbuat işinin əhəmiyyətini pis anlayırlar. Hər şeydən əvvəl, şübhəsizdir ki, mətbuat müəyyən cəmiyyətə ancaq o zaman yaxşı təsir göstərə bilər ki, o, müzakirəyə qoyulan və bütün cəmiyyətə aid olan məsələyə tamamilə qərəzsiz yanaşsın və qəzetlərdə irəli sürülən fikirlər cəmiyyətin kütləsi üçün aydın olsun. Böyük təəssüflər olsun ki, bu məqalələrdə nə birincisini, nə də ikincisini görmək olur. Bu məqalələr eyni bir xarakterdədir, yəni: mədəniyyət cəhətdən müsəlmanların geriliyi. Məsələn, rus qəzetlərinin nömrələri indi qarşımızdadır. Həmin nömrələrdə bu kimi məsələlərə toxunulur: Zaqafqaziyada ruhanilərin vəziyyəti, müsəlman qadınlarının təhsil alması zərurəti, vətən dili olan rus dilinin öyrənilməsi zərurəti daha təbii olan üsulcədidin üstünlüyü və i. a. Görünür ki, bu məqalələrin müəllifləri, mədəni cəhətdən geridə qalmış öz həmməzhəblərinə müəyyən bir xeyir vermək istəyirlər; onlar var qüvvələri ilə avam camaatı cəhalət girdabından xilas edib həqiqət yoluna salmağa çalışırlar. Lakin, əfsus! Bu ağaların zəhməti, xidmət etdikləri və onların gözündə cahil və dərrakəsiz görünən bir cəmiyyətə çətin azacıq bir xeyir verəcəkdir. Doğrudur, yuxarıda adları çəkilən məqalələrin məqsədi oxuyan rus camaatını Zaqafqaziya müsəlmanlarının ictimai həyatı ilə tanış etmək olsaydı, onda, əlbəttə, bundan danışmağa dəyərdi. Lakin iş bundadır ki, həmin məqalələr bu və ya başqa bir məsələnin həllində fəal iştirak etmələri lazım gəldiyi Zaqafqaziya müsəlmanlarına müraciətlə bir vəz xarakterini daşıyır. Lakin bu vəz onlara çox vaxt çatmır. Aydın olmaq üçün həmin məqalələrin məzmununu biz qısaca nəzərdən keçirək. Müəlliflərdən biri, umumiyyətlə müsəlman ruhanilərindən danışdıqda, İran mollalarının hərəkətindən, ağzı köpüklü danışır və deyir ki, İran mollaları Zaqafqaziya müsəlmanlarının etimadından və fanatizmindən istifadə edərək onları amansızcasına və insafsızcasına istismar edirlər və hətta utanmayıb, guya müsəlman şəraitinin dünyəvi təhsilinə yol vermədiyini təbliğ edirlər... Məqalənin axırında müəllif öz həmməzhəblərindən xahiş edir ki, quldur mollaların sözlərinə qulaq asmasınlar və İran mollalarının yekə ciblərinə doldurduqları pulu, başqa, daha faydalı və xeyirli bir işə sərf etsinlər. Başqa bir müəllif qadın təhsilindən danışarkən analarımızı çox pis qələmlə təsvir edib deyir ki, analarımız öz uşaqlarına pis tərbiyə verirlər və tərbiyə verməyi bacarmırlar. Buna görə də məqalənin möhtərəm müəllifi gələcəkdə ana olacaq qızlarımız üçün təhsil almağı lazım sanır və ümid edir ki, onun səsinə səs verən olacaqdır. Üçüncü müəllif vətən dili olan rus dilini öyrənmənin faydasından danışaraq öz həmməzhəblərini, uşaqlarını rus dili məktəblərinə qoymağa çağırır və i. a. Bu kimi məqalələri oxuduqda ixtiyarsız olaraq özünə belə bir sual verirsən: məqalələr kimin üçün və nə məqsədlə yazılır? Əgər iyirmi-otuz nəfər oxumuş müsəlmanlardan ötrü yazılırsa, biz bu yazan cənabları inandıra bilərik ki, oxumuş müsəlmanlar, müzakirə edilən bu məsələləri həmin məqalə sahibləri qədər yaxşı anlayırlar. Əgər möhtərəm müəlliflər haman sinfi nəzərdə tulurlar ki, bu məzmunda olan məqalələrin onlar üçün doğrudan da əhəmiyyəti vardır, onda biz cəsarət edib bu zəhmətin tamamilə faydasız olduğunu təsdiq edə bilərik: ona görə ki, həmin məqalələri, buna ehtiyacı olan adamlar oxumurlar, buna ehtiyacı olmayanlar oxuyurlar. Bu məsələləri oxumuş müsəlmanlar qaldırmasa da, bəs kim qaldırar? - deyə oxucu soruşar. Bu halda bu kimi məqalələri oxumağa cəmiyyəti axı hazırlamaq lazımdır. Bunu isə birdən-birə əldə etmək üçün heç bir imkan olmadığına görə, bizim fikrimizcə, yaxşı olardı və hökumətimizin də xeyrinə olardı ki, bütün Zaqafqaziya üçün Azərbaycan dilində heç olmasa bircə qəzet nəşr oluna idı və Rusiya müsəlmanlarına aid olan cari məsələlər həmin qəzetdə müzakirə oluna idi. O zaman cəmiyyətin də öz ana dilində qəzet oxuyub ondan tələb olunan şeyləri və nə də geri qaldığını bilməyə imkanı olardı. Lakin nə qədər ki, belə bir qəzet yoxdur, oxumuş müsəlmanlar, qızıl vaxtlarını müsəlmanların anlamadığı dildə faydasız məqalələr yazmağa sərf etmək əvəzinə, bu və ya digər məsələlər haqqında sadə Azərbaycan dilində kitabçalar nəşr etsələr, rus dilini öyrənməyin faydası haqqında yazsalar, daha ağıllı işlər görmüş olardılar.

A FEW WORDS ON THE BELLETRISTIC MUSLIM INTELLIGENTSIA Some learned Transcaucasian Muslims are publishing their own articles in Russian journals of late. On the one hand, of course, this is a joyous event, because it seems Muslims are slowly beginning to take an interest in journalism. On the other hand, however, this event is very sorrowful because they poorly grasp the significance of journalism. Above all, it is doubtless that the press can positively influence a specific society only when it treats the problems put up for debate concerning the entire society without any bias and when the ideas put forth in newspapers are clear to the mass of society. What a great pity it is to see these articles, whether primary or secondary. These articles have the same focus, namely, the backwardness of the Muslims in their cultural characteristics. Let’s take the issues of Russian newspapers now in front of us as an example. In these issues, subjects such as these are touched upon: the state of the clerics in Transcaucasia, the necessity of Muslim women to receive an education, the more natural advantage of the new method for the necessity of learning the language of the homeland and Russian, etc. It seems that the authors of these articles want to give certain benefits to their culturally undeveloped coreligionists; with the force of their fortunes they are striving to set the rude crowd on the path of truth liberated from the maelstrom of ignorance. But alas! The toil and service of these gentlemen will with difficulty hardly benefit a society that appears in their eyes as uneducated and dimwitted. It is true, if the goal of the above-mentioned articles had been to acquaint the Russian reading population with the public life of the Transcaucasian Muslims, then, of course, speaking of these things would have been worthwhile. But the issue here is, their dynamic participation in these articles or in other examples has of necessity come to take on the character of an appeal and sermon to the Transcaucasian Muslims.  But this sermon often does not reach them.  In order to clarify let us briefly survey the content of these articles. One of the authors, generally in his discussion of the Muslim clerics, speaks with foam at the mouth about the actions of the Iranian mullahs and says that they callously and mercilessly exploit the Transcaucasian Muslims by shamelessly using their trust and fanaticism, ostensibly preaching the path that he gave for the secular education of the conditions of the Muslims… At the end of the article the author asks his coreligionists not to listen to the words of the thuggish mullahs and rather than filling the enormous pockets of the Iranian mullahs to spend their money on more helpful and beneficial things. Another author, while speaking about women’s education, very disapprovingly describes our mothers with his pen and says our mothers give their own children a poor upbringing and are incapable of giving an upbringing at all. Because of this the honorable author of this article thinks that in the future education will be necessary for girls who will become mothers and hopes that his voice will be approved. The third author, by speaking of the usefulness of learning the Russian language as the language of the homeland, calls for children to be placed in Russian language schools etc. In articles that we read like these you must ask yourself the question: for whom and with what goal have they been written? If they are written for the sake of twenty or thirty educated Muslim individuals, we could assure these gentlemen that these educated Muslims understand the problems being discussed just as well as the very authors of the articles. If the honorable authors are taking into consideration their own class, these articles truly have significance for them in their content, then we could dare to assert that their efforts are totally pointless: the people who need these articles are not reading them and the people who don’t need them are reading them. If the educated Muslims are not raising this question then who will raise it? – because the reader will ask.  You see, in this situation society needs to be prepared in order to read articles like these. However due to the fact that at the moment no opportunity exists to pursue this, in our opinion, it would be good and to the benefit of our government if at least one newspaper appeared for all of Transcaucasia in the Azerbaijani language in which could be discussed the current affairs concerning the Muslims of Russia. Society, having read a newspaper in its own language, at that point would have the opportunity to know what things are required of it and what is keeping it backwards. But in so far as there is no newspaper like this, the educated Muslims, instead of spending golden hours writing useless articles in a language not understood by Muslims, should be publishing pamphlets about these and other issues in simple Azerbaijani and writing about the utility of learning the Russian language – these would appear to be much more intelligent activities.